21 aug | 2018

Verlatingsangst: wat is het? De symptomen en de oplossing

Wat is verlatingsangst? Wat zijn de symptomen en hoe zorg je dat je er minder last van hebt? We leggen hier uit waar verlatingsangst vandaan komt en hoe je het bij jezelf en anderen herkent. Ook geven we praktische tips over wat je kunt doen om het hanteerbaar te maken. Zo kun je als single zorgen dat het je minder belemmert bij het krijgen van een relatie. En zorg je dat als je eenmaal in die relatie zit, deze ook goed blijft!

Misschien herken je het: je hebt net iemand ontmoet en vindt hem of haar meteen geweldig. Maar in plaats van dat je ervan geniet, ben je constant onzeker. Je checkt de hele tijd je app, je twijfelt constant of je wel leuk genoeg bent en je wilt dolgraag bevestiging. En als het je lukt die relatie vast te houden, ben je enorm bang dat de ander je verlaat. In plaats van je gelukkig te voelen, voel je je steeds gestrest. Tijd om je verlatingsangst te overwinnen!

Alle antwoorden op jouw vragen over verlatingsangst

Je leest hier alle antwoorden op de vragen die singles ons stellen als het gaat om verlatingsangst:

Wat is verlatingsangst?
Hoe uit verlatingsangst zich in een (beginnende) relatie?
Wat zijn de symptomen van verlatingsangst?
Wat is de achtergrond van verlatingsangst en wat is onveilige hechting?
Hoe kun je verlatingsangst overwinnen?

Wat is verlatingsangst

Verlatingsangst is eigenlijk precies wat het woord zegt: je bent bang om verlaten te worden. Omdat in relaties je dieperliggende angst is om afgewezen te worden en alleen te zijn, doe jij alles om een relatie te behouden. Ook als dat ten koste gaat van jezelf. Dit wordt ook wel een angstige hechtingsstijl genoemd. Om de ander bij je te houden, gebruik je allerlei “strategieën” die niet effectief zijn. Dat is niet alleen onprettig voor jezelf, maar ook voor je (potentiële) partner!

Hoe uit verlatingsangst zich in een beginnende relatie

Als je verlatingsangst hebt en je bent single, voel je je vaak erg ellendig en alleen. Je denkt immers dat je pas gelukkig kan zijn als jij een relatie hebt. Daardoor hecht je je vaak heel snel als je eenmaal iemand hebt ontmoet. Ook als het iemand betreft die niet bij je past of niet goed voor je is.

Zit je eenmaal in een (beginnende) relatie, dan voel je je vaak onzeker en ben je voortdurend aan het vechten om de relatie te behouden. Dat resulteert bijvoorbeeld in je te veel aanpassen en niet goed je eigen grenzen aangeven. Of juist in conflicten aangaan, de ander claimen of controleren, of te lang bij iemand blijven die niet bij je past. In plaats van je gelukkig te voelen in een relatie, voel je je regelmatig ongelukkig, onzeker en angstig. En met je onzekere en claimende gedrag vergroot je ook de kans dat je de ander afstoot. Dat er uiteindelijk dus precies gebeurt waar je bang voor bent. Voor je het weet ben je weer alleen!

Eva: Toen ik Jorn leerde kennen voelde ik me de eerste paar dates heel vrij en onafhankelijk. Maar toen ik hem eenmaal leuker begon te vinden, veranderde dat. Ik begon me steeds meer zorgen te maken of hij mij wel aantrekkelijk en interessant genoeg vond. Daardoor ging ik me steeds onzekerder gedragen. Ik checkte voortdurend mijn telefoon en begon elke app te analyseren op wat hij voor me voelde. En als ik hem zag gedroeg ik me verkrampt. Toen hij wat afstand begon te nemen heb ik op vrij dramatische wijze laten weten wat ik daarvan vond, waardoor hij erg schrok. Helaas heeft de prille relatie mijn gedrag niet overleefd

Wat zijn symptomen van verlatingsangst

Verlatingsangst uit zich op allerlei manieren in een (beginnende) relatie. Hieronder noemen we een aantal symptomen die we vaak in de praktijk tegenkomen. Kijk eens eerlijk welke je bij jezelf herkent.

Je bent snel en veel verliefd, en bent graag meteen intiem met de ander.
Je bent bang dat als de ander je echt leert kennen, hij/zij jou niet meer leuk zal vinden.
Als je iemand hebt ontmoet, ben je constant met hem/haar bezig.
Je gooit alles in de strijd om te zorgen dat de ander je leuk vindt, ook als dat ten koste gaat van jezelf.
Je merkt dat (potentiële) partners vaak na een tijdje afstand nemen. Dit brengt veel veel onrust teweeg.
Als de ander zijn/haar eigen plan trekt, voelt dat al snel als een afwijzing.
Je fantaseert al vroeg in de relatie over de toekomst (samenwonen, trouwen etc.).
Je vindt het niks als de ander weggaat. Het liefst breng je zoveel mogelijk tijd samen door.
Je bent bang dat de ander geïnteresseerd raakt in iemand anders die leuker is en bent snel jaloers.
Als de ander zijn of haar aandacht aan andere mensen geeft, voel je je al snel tekort gedaan.
Wanneer de ander niet reageert op je appje of telefoontje, dan denk je dat hij/zij niks meer met je te maken wil hebben.
Je reageert zelf altijd direct op berichtjes van de ander.
Je hebt veel bevestiging nodig en vraagt hier veelvuldig om.
Als de relatie uitgaat of de date stopt zie je alleen maar de mooie kanten van de ander, en ben je geneigd om weer contact te zoeken.
Je hebt de neiging tot controle, jaloers gedrag, claimen en/of manipulatie.
Je vecht altijd voor je relatie, ook als je merkt dat de relatie je niet meer gelukkig maakt.

Heb jij last van bindings- of verlatingsangst?

Ontdek of jij bij het daten of in een relatie last hebt verlatingsangst of bindingsangst.

Doe de test

Mark: Ik ben iemand die er helemaal voor gaat als ik iemand leuk vind. Ik ben op slag verliefd en doe meteen alles voor mijn nieuwe liefde. Ik verwacht dat ook van de ander. Als het goed zit, waarom dan nog wachten met grote stappen? Mijn exen vonden vaak dat ik veel te snel ging en claimend gedrag liet zien. Ik moet ook wel toegeven dat ik vaak jaloers was, en soms wel eiste dat de ander mij liet zien dat ik op nummer één stond. Ik begin wel in te zien dat ik zelf misschien ook wat moet veranderen in mijn gedrag om een leuke relatie te krijgen en ook te houden.

De achtergrond van verlatingsangst

Mensen met verlatingsangst hebben vaak de neiging het zichzelf erg kwalijk te nemen dat ze zo reageren. Ze willen niet zo zijn en zich niet zo voelen, maar het lijkt alsof ze zichzelf niet in de hand hebben. Voor een deel klopt dit: verlatingsangst komt namelijk vaak voort uit ervaringen in de (vroege) jeugd.

Als je je als kind onveilig hebt gevoeld, kun je een angstige hechtingsstijl ontwikkelen. Deze angstige stijl en bijbehorende emoties liggen vaak goed verborgen in het onderbewuste. Als je geen liefdesrelatie aangaat of hebt, is er niets aan de hand. Zodra je gaat daten en/of een relatie krijgt, wordt de verlatingsangst echter getriggerd. De nabijheid van een geliefde roept als het ware “oude angstgevoelens” op uit je (vroege) jeugd. Daardoor voel je je alsof je weinig controle hebt en volledig in beslag genomen wordt door je gevoel: angst en onzekerheid!

Onveilige hechting en verlatingsangst

Verlatingsangst is een belangrijk kenmerk van wat ze in de psychologie een angstige, ambivalente of gepreoccupeerde hechtingsstijl noemen. (Dit moet niet verward worden met een hechtingsstoornis, die is ernstiger en lastiger aan te pakken!) Een angstige hechtingsstijl kan bijvoorbeeld ontstaan doordat ouders ten tijde van de opvoeding veel problemen hadden. Denk aan een situatie waarin moeder depressief is, of vader aan de drank is. Maar ook minder heftige situaties kunnen al verlatingsangst veroorzaken. Denk aan een vader die door omstandigheden een tijd lang weinig aandacht geeft of een ziekenhuisopname van de moeder.

Als ouders op het ene moment wel aandacht voor hun kind en zijn/haar emoties hadden, maar het andere moment niet, voelt het kind zich vaak onveilig en onzeker. De ouders kunnen immers elke moment geen aandacht meer hebben of weg zijn! Het kind ontwikkelt een strategie die erop gericht is om de ander bij zich te houden: huilen, claimen en bevestiging zoeken. Of juist aanpassen en het zoete lieve kind zijn. Onderliggend ontwikkelt het kind een overtuiging van “niet goed genoeg” zijn, en angst voor afwijzing en verlating.

Een onveilige hechtingsstijl bepaalt hoe je je voelt in relaties

Wat je vroeger (onbewust) hebt geleerd over relaties, kan later in volwassen relaties weer terugkomen. In feite wordt dat oude gevoel van “niet goed genoeg zijn” of “de ander kan opeens weg zijn” weer getriggerd. Oude angsten kunnen ineens weer opspelen als je partner je niet genoeg bevestiging geeft of afstand neemt. En zeker als je iemand treft die juist bindingsangst heeft, wordt je verlatingsangst nog meer getriggerd. En voor je het weet heb je de poppen aan het dansen.

Marieke: In relaties ben ik vaak heel onzeker. Mijn laatste partner, Bas, was vrij vaak weg. Ik was voortdurend bang dat hij vrouwen tegen zou komen die aantrekkelijker en spannender waren dan ik. Ik was geneigd hem te controleren en vroeg voortdurend bevestiging. Hij werd daar stapelgek van. Achteraf snap ik wel waar het vandaan komt. Ik had een vader die vaak van huis was. Zijn relatie met mijn moeder was niet goed, maar als kind dacht ik vaak dat dat aan mij lag. Hij is er uiteindelijk met een andere vrouw vandoor gegaan. Het verdriet van mijn moeder heb ik van dichtbij meegemaakt. Ik heb die angst om verlaten te worden zeker meegenomen vanuit vroeger.

Ook andere onveilige ervaringen kunnen verlatingsangst veroorzaken: (lange) ziekenhuisopnames, het overlijden van een ouder, gepest worden, het plotseling verlaten worden door een partner, etc. Het is handig om te weten waar het vandaan komt, maar veel belangrijker is: hoe kom je er vanaf!

Heb jij last van bindings- of verlatingsangst?

Ontdek of jij bij het daten of in een relatie last hebt verlatingsangst of bindingsangst.

Doe de test

Verlatingsangst overwinnen: de oplossing

Uit onderzoek is gebleken dat een onveilige angstige hechtingsstijl niet onveranderbaar is. En dat verlatingsangst te overwinnen is. Waaruit bestaat de oplossing? We noemen een aantal belangrijke sleutels.

Herken je eigen symptomen van verlatingsangst

Allereerst is belangrijk om je eigen symptomen te herkennen. Hoe voel je je, wat denk je en hoe gedraag jij je als je last hebt van verlatingsangst? En waardoor word je getriggerd in je verlatingsangst? Welk gedrag van je date of partner gaat bijvoorbeeld vooraf aan jouw verlatingsangst?

Neem verantwoordelijkheid voor je eigen aandeel

Weet dat het gedrag van de ander slechts een trigger is. Jij bent zelf verantwoordelijk om je verlatingsangst op te lossen. Stop met de ander de schuld te geven en ga er zelf wat aan doen!

Vergroot je zelfvertrouwen in liefdesrelaties

Misschien voel je je in het algemeen best tevreden over jezelf. Zoals we gezien hebben ligt er echter vaak een onderliggende overtuiging van “niet de moeite waard zijn” ten grondslag aan verlatingsangst. Vooral als het gaat om een liefdesrelatie. Een liefdesrelatie kan deze overtuiging en de bijbehorende gevoelens van onzekerheid opeens aanwakkeren. Werk aan je zelfcompassie en zelfwaardering zodat je minder afhankelijk van de bevestiging van de ander wordt en meer (zelf)vertrouwen voelt in de relatie.

Leer om te gaan met je angsten

Vaak hebben we de neiging om gevoelens van angst, jaloezie of onzekerheid uit de weg te gaan. Je doet hard je best het vervelende gevoel te negeren. Of je wilt het meteen oplossen, door bijvoorbeeld je partner om bevestiging te gaan vragen. Het werkt echter een stuk krachtiger als je het gevoel van angst durft toe te laten. Door de angst en onzekerheid te doorvoelen verwerk je deze stap voor stap. Als je zelf met deze angst kan dealen en deze niet direct omzet naar gedrag zoals bevestiging vragen of claimen, voel je je tevens een stuk beter en onafhankelijker in een relatie.

Communiceer met je date of partner

Een belangrijke sleutel richting de oplossing is om te communiceren in je relatie over hoe je je voelt. Ook als die relatie nog in de beginfase zit! Ga niet elk uur om bevestiging vragen, maar praat wel overkoepelend over je angst, je wensen en behoeften. En doe dat vooral op een open, niet-aanvallende en respectvolle manier. Houd het bij jezelf. Geweldloze communicatie is hiervoor een heel goede methode. Als je als partners op de hoogte bent van elkaars wensen, verlangen en pijnpunten, kun je je veel sneller veilig voelen in een relatie.

Michael: Vroeger voelde ik me vaak erg tekort gedaan als mijn nieuwe vriend te weinig tijd voor mij had. Als hij ging stappen met vrienden was ik stikjaloers, maar zei ik niets. Hij merkte natuurlijk dat er iets was. Na het een paar keer opgekropt te hebben, gooide ik uiteindelijk alles eruit. Maar dat was dan met zo’n felheid dat ik hem alleen maar afschrok en we regelmatig conflicten kregen.
Ik heb geleerd om te kijken wat er onder die boosheid zit. Nu weet ik dat ik me onzeker voel. Ik probeer daar zelf iets aan te doen, maar kan het ook bespreekbaar maken bij mijn huidige vriend. Omdat we er rustig over kunnen praten, is er veel meer wederzijds begrip. Ik voel me vaak al zo opgelucht dat ik het niet meer erg vind als hij weggaat met anderen. En ik moet zeggen, het is ook erg prettig dat mijn vriend er rekening mee houdt. Hij stelt mij gerust door regelmatig even te appen als hij op stap is, erg lief.

Hoe kunnen wij je helpen?

Het is niet altijd even gemakkelijk om verlatingsangst helemaal in je eentje te overwinnen. Maar met professionele hulp is dat zeker wel mogelijk. Schroom dus niet om begeleiding te zoeken. Wij zijn gespecialiseerd in begeleiding bij het overwinnen van verlatingsangst bij het aangaan van relaties. Hiervoor hebben wij het coachingsprogramma “Laat de liefde werken” ontwikkeld. Via dit programma hebben al vele singles hun verlatingsangst overwonnen: zij zitten nu in liefdevolle relaxte relatie.

Bekijk ons aanbod